اونیکولیز یا جدا شدن ناخن از بستر چیست؟ چگونه درمان می شود؟
اونیکولیز یا جدا شدن ناخن از بستر چیست؟ چگونه درمان می شود؟
صفحه ناخن محکم به بافت زیر آن چسبیده است اما در اثر عوامل مختلفی ممکن است انتهای ناخن از بستر بلند شود. ضربه از علل اصلی و شایع‌ترین دلیل اونیکولیز یا جدا شدن ناخن از بستر است.
چرا ناخن از بستر جدا می‌شود؟
شایع‌ترین بیماریهای پوستی‌ای که باعث این عارضه می‌شود، پسوریازیس، قارچ‌های ناخن، اگزمای ناخن یا بافت اطراف ناخن، عفونت‌های میکروبی زیر ناخن و زگیل زیر ناخن هستند.
این مشکل می‌تواند عامل ابتلا به سایر مشکلات ناخن باشد. اونیکولیز عامل بدشکلی ناخن است و معمولا از ناحیه‌ای که ناخن از بستر جدا می‌شود به راحتی عفونت‌های قارچ و میکروبی نفوذ می‌کنند و باعث بروز عفونت‌های مزمن قارچی ناخن خواهد شد. به همین دلیل بیمار باید مرتب ناخن‌هایش را تمیز نگه‌دارد تا احتمال عفونت‌های ثانویه کمتر شود.
این مشکل می‌تواند عامل ابتلا به سایر مشکلات ناخن باشد. اونیکولیز عامل بدشکلی ناخن است و معمولا از ناحیه‌ای که ناخن از بستر جدا می‌شود به راحتی عفونت‌های قارچ و میکروبی نفوذ می‌کنند و باعث بروز عفونت‌های مزمن قارچی ناخن خواهد شد. به همین دلیل بیمار باید مرتب ناخن‌هایش را تمیز نگه‌دارد تا احتمال عفونت‌های ثانویه کمتر شود.
درمان
درمان اونیکولیز سخت است. اگر علت آن ضربه باشد، باید بیمار میزان ضربه را کم کند تا آسیب به ناخن کمتر شود اما اگر علت آن بیماریهای پوستی باشد، با درمان‌های دارویی کنترل می‌شود.
یکی از بیماریهای داخلی‌ای که می‌تواند باعث ابتلا به اونیکولیز شود، بیماری تیرویید است. البته برای تشخیص صددرصد باید از بیمار شرح حال گرفت. اگر در مناطق دیگر پوست، علایم پسوریازیس وجود داشته باشد، یعنی اونیکولیز یکی از علایم پسوریازیس است اما اگر علایمی وجود ندارد مثلا سر آرنج یا زانوی فرد پوسته‌های ضخیم ندارد و رنگ پوستش قرمز و ملتهب نیست و روی ناخن‌هایش سوراخ‌های فرورفته ندارد، یعنی مبتلا به پسوریازیس نیست. در ضمن لازم است بیمار آزمایش قارچ ناخن بدهد. اگر تمام احتمال‌ها رد شد و در شرح حال قید شود که فرد مشکل تیرویید داشته، یعنی پرکاری تیرویید عامل اونیکولیز اوست.
حتی اگر اختلال تیرویید کنترل شده باشد، باز هم ممکن است فرد به مشکلات پوست و ناخن دچار شود. خیلی وقت‌ها مشکلات تیروییدی که منجر به مشکلات پوستی شده‌اند، درمان می‌شوند اما مشکل پوستی باقی می‌ماند. همان‌طور که مشکل تیرویید این بیمار بهبود یافته اما بیماری ناخنش همچنان ادامه دارد. حتی بعد از درمان کامل تیرویید ممکن است فرد تا سال‌ها مشکل ناخن داشته باشد. البته با ادامه درمان، در نهایت این مشکل نیز حل خواهد شد.
درمان دارویی اونیکولیز معمولا به کمک کورتون‌های موضعی انجام می شود.
یکی از بیماریهای داخلی‌ای که می‌تواند باعث ابتلا به اونیکولیز شود، بیماری تیرویید است. البته برای تشخیص صددرصد باید از بیمار شرح حال گرفت. اگر در مناطق دیگر پوست، علایم پسوریازیس وجود داشته باشد، یعنی اونیکولیز یکی از علایم پسوریازیس است اما اگر علایمی وجود ندارد مثلا سر آرنج یا زانوی فرد پوسته‌های ضخیم ندارد و رنگ پوستش قرمز و ملتهب نیست و روی ناخن‌هایش سوراخ‌های فرورفته ندارد، یعنی مبتلا به پسوریازیس نیست. در ضمن لازم است بیمار آزمایش قارچ ناخن بدهد. اگر تمام احتمال‌ها رد شد و در شرح حال قید شود که فرد مشکل تیرویید داشته، یعنی پرکاری تیرویید عامل اونیکولیز اوست.
حتی اگر اختلال تیرویید کنترل شده باشد، باز هم ممکن است فرد به مشکلات پوست و ناخن دچار شود. خیلی وقت‌ها مشکلات تیروییدی که منجر به مشکلات پوستی شده‌اند، درمان می‌شوند اما مشکل پوستی باقی می‌ماند. همان‌طور که مشکل تیرویید این بیمار بهبود یافته اما بیماری ناخنش همچنان ادامه دارد. حتی بعد از درمان کامل تیرویید ممکن است فرد تا سال‌ها مشکل ناخن داشته باشد. البته با ادامه درمان، در نهایت این مشکل نیز حل خواهد شد.
درمان دارویی اونیکولیز معمولا به کمک کورتون‌های موضعی انجام می شود.
کدام مشکل ناخن پیگیری می‌خواهد؟
به‌طور کلی با مشاهده هر عارضه، تغییر شکل و تغییر رنگ روی ناخن باید به متخصص پوست مراجعه کرد. علایمی که با مشاهده آنها لازم است حتما به متخصص پوست مراجعه شود، عبارتند از:
- قاشقی یا چماقی شکل شدن ناخن‌ها که می‌تواند ناشی از فقر آهن یا بیماریهای قلبی ریوی باشد. صفحه ناخن بهدلیل شفاف بودن دریچه خوبی برای پی بردن به وضعیت خونی فرد است. در مبتلایان به کم‌خونی بستر ناخن کمرنگ می‌شود و می‌تواند پزشک را از این نظر راهنمایی کند.
- بیماریهای قارچی مانند اونیکومایکوز یک یا چند ناخن را درگیر می‌کند و باعث تغییر شکل و تغییر رنگ صفحه ناخن می‌شود.
- بیماریهای پوستی مانند اگزما یا پسوریازیس و لیکن‌پلان می‌توانند باعث ایجاد مشکلاتی مانند منقوط شدن ناخن یا جدا شدن ناخن از بستر آن یا تغییر شکل آن شوند.
- در برخی بیماریهای ریوی و قلبی شاهد کلابینگ و چماقی شکل شدن ناخن‌ها هستیم.
- بیماریهای عفونی مانند زگیل، سل، ایدز و حتی بیماریهای قارچی می‌توانند آثار مختلفی بر ناخن‌ها داشته باشند.
- گاه به‌دنبال پوشیدن کفش تنگ، فرو رفتن ناخن در گوشت اتفاق می‌افتد که می‌تواند همراه با عفونت و درد فراوان باشد و گاه به اقدام جراحی برای درمان نیاز دارد.
- اگر مانیکور و پدیکور به‌وسیله افراد ماهر انجام نشود، با آسیب به کوتیکول ناخن، باعث عفونت‌های مکرر این عضو و تغییر شکل همیشگی آن می‌شود.
- نرم و شکننده بودن ناخن یا تغییر رنگ آنها همیشه نشانه بیماری و نگران‌کننده نیست و می‌تواند به علت مسایل ژنتیکی یا استفاده زیاد از لاک باشد مثلا شستشوی بیش‌از حد دست‌ها و ناخن‌ها از علل مهم خشکی و شکنندگی ناخن‌هاست. در این شرایط استفاده از شوینده‌های ملایم و چرب کردن ناخن‌ها با وازلین یا کرم‌های حاوی اوره می‌تواند بسیار مهم و کمک‌کننده باشد. شکنندگی و ریش‌ریش شدن گوشه ناخن‌ها هم مساله شایعی در افراد با پوست خشک و اگزمایی است.
- تغییر رنگ ناخن‌ها همیشه به دلیل بیماری نیست. گاهی زرد رنگ بودن ناخن‌ها جنبه ارثی دارد (مثلا در نشانگان ناخن‌های زرد) و گاه در اثر مصرف لاک و لاک‌پاک‌کن‌ها چنین تغییر رنگ‌هایی به وجود می‌آید. البته برخی داروها مانند داروهای ایدز هم می‌توانند تغییر رنگ در ناخن ایجاد کنند بنابراین در شرح حال باید به آنها توجه کرد.
- برخی داروها از جمله برخی آنتی‌بیوتیک‌ها در مواجهه با نور باعث اونیکولیز یا جدا شدن صفحه ناخن از بستر آن می‌شوند.
- تغییر رنگ قهوه‌ای یا سیاه به صورت یک باند طولی که می‌تواند ناشی از یک خال خوش‌خیم در ریشه ناخن یا بهدلیل بیماریهای بدخیمی مانند ملانوم باشد که اگر زود تشخیص داده نشود به‌سرعت فرد را از پا در می‌آورد.
5 مشکل شایع ناخن کودکان
ناخن‌ها در کودکان باید شکل و انحنای طبیعی داشته و براق باشند. نسج زیر ناخن نیز باید کاملا مشخص باشد. در برخی شرایط و بیماری‌ها تغییراتی در ناخن‌ها بروز می‌کند که باعث می‌شود شکل و حالت طبیعی ناخن به هم بریزد و حتی رنگ و قوام آن تغییر کند. لازم است والدین با مشاهده هر یک از علایم زیر با پزشک اطفال مشورت کنند.
1-قاشقی شدن ناخن‌ها
در کودکی که تغذیه خوبی دارد و از منابع ویتامینD و کلسیم، ویتامین و فسفر و زینک به اندازه کافی بهره می‌برد، رشد استخوانی خوب است، بنابراین ناخن‌ها هم قوام خوبی دارند اما کمبود برخی ریزمغذی‌ها می‌تواند باعث تغییر شکل یا شکننده‌شدن ناخن یا کاهش رشد آن شود مثلا در اثر کمبود آهن، ناخن انحنای طبیعی خود را از دست می‌دهد، دوام طبیعی ندارد و حالت فرورفته و قاشقی پیدا می‌کند. در این شرایط در صورت فشار آوردن بر ناخن، نسج زیر آن به رنگ قرمز شفاف نیست و رنگ‌پریده است. اگر نتایج آزمایش خون هم نشان دهد میزان هموگلوبین کمتر از 12 است، بی‌‌شک کودک دچار کم‌خونی است و با تجویز مکمل آهن و رژیم‌غذایی حاوی گوشت، جگر، زرده تخم‌مرغ و برخی حبوبات مثل عدس، لوبیا و پسته که منبع خوب آهن هستند، کم‌خونی درمان می‌شود و درنتیجه به‌تدریج ناخن حالت طبیعی پیدا می‌کند.
2-شکننده و نازک شدن ناخن
کمبود ویتامینD و کلسیم باعث شکنندگی و نازکی ناخن و کاهش رشد آن می‌شود. اگر نتایج آزمایش‌ها، کمبود ویتامینD و کلسیم و راشیتیسم را در کودک نشان دهند، به‌خصوص در فصل زمستان که کمبود ویتامینD شایع است، تجویز ویتامینD به صورت خوراکی یا تزریقی و در معرض آفتاب مستقیم قرار گرفتن کودک می‌تواند باعث بهبود عارضه ناخنی شود.
3-عفونت و التهاب کناره ناخن
برخی بیماریهای عفونی می‌توانند باعث عفونت ناخن‌ها شوند. استافیلوکوک‌ها کنار ناخن‌ها عفونت‌هایی ایجاد می‌کنند که قرمزرنگ هستند و ترشحات چرکی دارند و چون بستر ناخن وسیع نیست، دردهای شدیدی در کودک ایجاد می‌شود. این عفونت در شست پا شایع‌تر است. برای درمان از محلول‌های موضعی و آنتی‌بیوتیکی و گاهی آنتی‌بیوتیک خوراکی مناسب استفاده می‌شود. اگر عفونت شدید باشد پزشک مجبور است ناخن را بکشد و آن را موضعی درمان کند. برخی عفونت‌های قارچی نیز شکل ناخن را تغییر می‌دهند و آن را شکننده می‌کنند. در این شرایط درمان‌های موضعی ضدقارچی تجویز می‌شود.
4-سیاه‌شدن و افتادن ناخن
ممکن است در اثر ضربه، ناخن کودک بشکند و سیاه شود. در این شرایط لازم است آن را نگهداری کرد تا عفونت نکند. بعد از مدتی ناخن جدید از ریشه رشد می‌کند.
5-تغییر رنگ ناخن
یکی از دلایل شایع تغییر رنگ ناخن در کودکان، استفاده مرتب از لاک و لاک‌پاک‌کن‌هاست. این مواد روی رشد ناخن کودکان تاثیر منفی می‌گذارند و در طولانی‌مدت می‌توانند باعث بروز عفونت‌های ناخن شوند. بهتر است لاک‌زدن ناخن کودک به جشن‌ها یا مواقع خاص محدود شود./
Share